Nhiều người nghĩ rằng bệnh thoát vị đĩa đệm chỉ gặp phải khi lớn tuổi, xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên thời gian gần đây, tỷ lệ người trẻ tuổi mắc thoát vị đĩa đệm ngày càng gia tăng. Tình trạng thoái hóa đĩa đệm, rách hoặc nứt gây chèn ép dây thần kinh, dẫn đến cơn đau khó chịu, gây cản trở khả năng vận động. Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây của chinhhinh.com.vn.
Danh mục bài viết
Bệnh thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vị trí bình thường trong vòng sợi. Nó chèn ép vào ống sống hay các rễ dây thần kinh gây đau cột sống.
Bất kỳ đoạn cột sống nào cũng có thể bị nhưng phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm cổ. Do các vị trí này chịu nhiều ảnh hưởng nhất từ thói quen sinh hoạt hằng ngày.
Bệnh thoát vị đĩa đệm được chia làm 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Đĩa đệm bắt đầu biến dạng nhưng vòng bao xơ chưa rách. Người bệnh có thể thỉnh thoảng bị tê tay, tê chân nên hầu hết không ai phát hiện mình đang mắc bệnh.
Giai đoạn 2: Vòng xơ rách một phần, nhân nhầy bắt đầu thoát ra ngay chỗ vòng xơ bị suy yếu, đĩa đệm phình to, tuy nhiên cơn đau vẫn chưa rõ ràng.
Giai đoạn 3: Vòng xơ rách toàn phần, nhân nhầy lồi ra ngoài và chèn ép rễ thần kinh. Đa số khi đến giai đoạn này, người bệnh mới bắt đầu đã trải qua sự hành hạ của các cơn đau.
Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất. Tình trạng chèn ép rễ thần kinh diễn ra lâu ngày gây biến chứng nguy hiểm. Cơn đau nhức dữ dội và dai dẳng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý người bệnh.
Nguyên nhân đĩa đệm bị thoái hóa và thoát vị
Một số nguyên nhân chủ yếu
Sai tư thế: Tư thế lao động, mang vác vật nặng sai cách dễ gây chấn thương cột sống, thoát vị đĩa đệm.
Chấn thương: Khi có một lực mạnh tác động trong các trường hợp té ngã, chơi thể thao, tai nạn giao thông… làm thay đổi cấu trúc và vị trí đĩa đệm.
Thoái hóa tự nhiên: Tuổi càng cao, cột sống không còn mềm mại, vòng sụn bên ngoài xơ hóa, lượng nước và tính đàn hồi bên trong nhân nhầy giảm đi, nên càng có nguy cơ cao bị mắc phải chứng bệnh này. Bệnh thường gặp ở độ tuổi 35 – 50.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
Cân nặng: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên cột sống. Những người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc bệnh gấp 12 lần so với người bình thường.
Bệnh lý cột sống: Gù vẹo cột sống, gai đôi hoặc thoái hóa cột sống là những yếu tố làm tăng nguy cơ đĩa đệm bị thoát vị.
Nghề nghiệp: Đặc thù công việc thường xuyên khuân vác nặng hoặc nhân viên văn phòng ngồi lâu một chỗ, ít vận động. Điều đó làm tăng áp lực lên cột sống và hệ thống đĩa đệm, dễ dẫn đến hiện tượng thoát vị.
Đi giày cao gót: làm tăng nguy cơ bị lồi đĩa đệm, thoát vị, biến dạng ở cơ bắp chân và dây chằng ở chân.
Đối tượng dễ bị thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm thường gặp phải ở một số đối tượng sau:
- Người bị thoái hóa, trượt cột sống, gai cột sống, cong vẹo cột sống…
- Người thường xuyên làm các công việc nặng nhọc.
- Người có thói quen sinh hoạt không khoa học như kê gối quá cao khi ngủ, tư thế ngồi không đúng…
- Người mắc các bệnh lý đái tháo đường, viêm đa khớp dạng thấp, gút,… đều có nguy cơ cao bị bệnh.
- Người cao tuổi.
- Những người làm công việc đòi hỏi phải liên tục thay đổi tư thế như diễn viên múa, vận động viên thể thao…
- Người thường xuyên đứng hoặc ngồi quá lâu như nhân viên văn phòng, thợ may, tài xế, nhân viên bán hàng.
Triệu chứng là gì?
Triệu chứng khác nhau tùy vào vị trí đĩa đệm bị thoát vị và dây thần kinh bị chèn ép. Triệu chứng đau chỉ xuất hiện khi nhân nhầy trung tâm thoát ra ngoài, chèn vào mô xung quanh có dây thần kinh đi qua.
Trường hợp khác, khi thoát vị, nhân lồi phản ứng với hệ cung cấp máu xung quanh gây kích ứng các mô, tạo phản ứng viêm. Tùy vào vị trí thoát vị sẽ ảnh hưởng đến hệ thần kinh, cơ xương liên quan và dẫn đến các triệu chứng đặc trưng.
Biểu hiện thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
- Đau thắt lưng đột ngột và dữ dội.
- Đau âm ỉ lan tỏa ở vùng thắt lưng, đau buốt từng cơn.
- Cử động bất tiện, khả năng ưỡn lưng hay cúi thấp khó.
- Đau thắt lưng kèm theo đau thần kinh tọa, đau lan theo hình vòng cung ra phía trước ngực, dọc khoang liên sườn.
- Tê hoặc yếu 2 chi. Ngón chân cái khó gấp – duỗi, cảm giác tê thể hiện rõ ở phần mu bàn chân và mông.
- Đau tăng khi ngồi, nằm nghiêng, ho, hắt hơi hoặc đại tiện. Khi nằm nghiêng hoặc vận động mạnh, cơn đau sẽ càng tăng. Để giảm đau nhức, người bệnh có xu hướng đứng vẹo một bên.
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
- Đau hoặc cứng vùng cổ, vai gáy, lan đến 2 bả vai.
- Nhức mỏi dọc vùng gáy.
- Đau nhức, bị tê ở ngón tay cái của bàn tay, cổ tay, mất cảm giác các vùng.
- Đau tăng khi xoay cổ, ưỡn cổ, làm việc nhiều hoặc lái xe.
- Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị đau đầu, nhức đầu, chóng mặt.
- Cử động của cánh tay kém linh hoạt do bị mất lực, suy nhược cơ bắp tay, khó khăn trong cầm nắm đồ vật.
- Cơn đau xảy ra liên tục hoặc ngắt quãng. Cổ bị đau tăng khi nghiêng, xoay, cúi, ngửa cổ hay hắt hơi, ho.
Biến chứng nguy hiểm khi thoái hóa đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không là thắc mắc chung của nhiều người. Tình trạng này gây nên những cơn đau nhức vô cùng khó chịu và phiền toái, làm ảnh hưởng đến khả năng vận động hằng ngày. Nếu chủ quan không điều trị kịp thời hoặc tiếp cận sai cách chữa bệnh, có thể để lại nhiều biến chứng nguy hại đến sức khỏe như:
- Khó khăn khi vận động các chi, mất khả năng lao động.
- Tổn thương thần kinh cánh tay.
- Gây rối loạn cảm giác, tê tay, tê chân, mất cảm giác nóng, lạnh.
- Tổn thương thần kinh tọa, không nhấc được mũi và gót chân, lâu ngày bị teo cơ chân.
- Rối loạn bàng quang hoặc chức năng ruột, tiểu tiện và đại tiện không tự chủ.
- Bại liệt, tàn phế.
Biện pháp chẩn đoán
Chẩn đoán lâm sàng
Giai đoạn đau cấp
Cơn đau lưng xuất hiện sau một chấn thương hoặc gắng sức quá mức. Tình trạng đau tái phát khi vận động quá sức tại vùng này. Đĩa đệm lồi ra sau hoặc vòng sợi lồi ra sau mà vòng sợi không bị tổn thương.
Chẩn đoán cận lâm sàng
Chụp X-quang: giúp xác định vị trí thoát vị và phát hiện những tổn thương khác của cột sống.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại và chính xác nhất, giúp xác định vị trí, hình thái, số tần thoát vị.
Chụp cắt lớp vi tính kết hợp chụp bao rễ cản quang: cho phép xác định vị trí, mức độ thoát vị một cách chính xác, dành cho người nghi ngờ mắc bệnh nhưng không thể chụp MRI
Thoát vị đĩa đệm có chữa được không?
Đĩa đệm bị thoát vị có được chữa trị khỏi hay không sẽ còn phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố như:
Tình trạng : Tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà thời gian hồi phục sẽ nhanh hay chậm. Mặc dù các triệu chứng đau, tê liệt gây ra có thể khiến người bệnh khó chịu. Tuy nhiên, bạn có thể chữa trị chúng bằng cách ứng dụng các phương pháp vật lý trị liệu, không cần thuốc, phẫu thuật.
Sự kiên trì của bệnh nhân: Do đĩa đệm bị tổn thương trong một khoảng thời gian dài. Vì thế để thu được kết quả tích cực người bệnh cần kiên trì chữa trị ít nhất vài tháng.
Cách chữa khi bị bệnh
Thực hiện các bài tập cho người thoát vị đĩa đệm
Một số bài tập phù hợp rất có ích trong việc hỗ trợ điều trị bệnh. Luyện tập vừa phải giúp người bệnh giảm áp lực lên cột sống giảm các cơn đau nhanh hồi phục.
Bệnh nhân thoái hóa đĩa đệm nói chung nên thực hiện động tác nhẹ nhàng, tập yoga, đi bộ hoặc đạp xe đúng cách. Tuyệt đối tránh những bộ môn như: tập gym, chơi golf, cầu lông, tennis, bóng đá, bóng rổ… Đồng thời hạn chế các động tác ngồi xổm, vận động mạnh hoặc chạy nhảy lên xuống.
Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng cột sống
Đây là thủ thuật xâm lấn tối thiểu, tiêm thuốc vào khoang ngoài màng cứng để giảm đau, chống viêm nhanh. Nhưng phương pháp này chỉ loại bỏ các protein gây sưng. Nó không làm cho đĩa đệm bị thoát vị trở về bình thường. Vì vậy nó không có hiệu quả chữa bệnh tận gốc.
Điều cần lưu ý tương tự như các thủ thuật khác, tiêm ngoài màng cứng có một số tác dụng phụ và rủi ro tiềm ẩn.
Cách phòng ngừa và bảo vệ cột sống khi còn trẻ
- Tập thể dục đều đặn, các bài tập: thái cực quyền, bơi lội, yoga, đi bộ… là cách giúp tăng cường sự dẻo dai cho khớp, phòng ngừa khi còn trẻ.
- Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý.
- Ngồi làm việc giữ thẳng lưng, sau khoảng 1 – 2 giờ phải đứng dậy đi lại.
- Không mang vác, nâng vật quá sức.
- Chế độ ăn uống khoa học bổ sung canxi, vitamin D Glucosamine và Chondroitin nuôi dưỡng khớp khỏe mạnh.
- Không hút thuốc, không dùng chất kích thích, hạn chế rượu bia.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.
Thoát vị đĩa đệm nếu không có tác động hỗ trợ điều trị từ bên ngoài thì rất khó trở lại trạng thái như ban đầu. Vì vậy, mỗi người cần nhận biết sớm để giúp rút ngắn thời gian điều trị.
